Gedragstherapie is één van de verschillende stromingen binnen de psychotherapie. Psychotherapie is de verzameling van handelingen die zich richten op het verminderen of verhelpen van psychische moeilijkheden. De gedragstherapie heeft verschillende ontwikkelingen gekend vanaf het begin van de vorige eeuw:
In de eerste generatie gedragstherapie lag de nadruk op waarneembaar gedrag. De experimenten van Pavlov zijn hier gekende voorbeelden van. Via belonen en bestraffen van respectievelijk gewenst en ongewenst gedrag probeerde men invloed uit te oefenen op dit gedrag.
Binnen de tweede generatie gedragstherapie werd ook rekening gehouden met de beleving van cliënten. Hieruit ontwikkelde zich de cognitieve gedragstherapie ; cognitieve en gedragsmatige behandelingen werden vermengd. Naast gedrag gaf men nu ook een grotere rol aan gedachten. Deze generatie had ontdekt dat gedachten, gevoelens en gedrag een invloed hebben op elkaar. Beïnvloeding van één aspect kan een invloed hebben op een ander aspect. In (cognitieve) therapie gaat men dus de inhoud van de gedachten uitdagen, maar ook gedachten en gedrag beïnvloeden door middel van exposure-oefeningen.
Binnen de derde generatie gedragstherapie gaat men niet de inhoud van de gedachten wijzigen maar de manier waarop we met deze gedachten omgaan. We kijken naar de functie van gedrag.
Behandeltechnieken uit de 1e generatie gedragstherapie blijven een rol spelen maar dan vooral om het gedragsrepertoire en bijgevolg de keuzes van de cliënt te vergroten.
Binnen deze derde generatie gedragstherapie ontstond Mindfulness Based Cognitive Therapy, Acceptance & Commitment Therapy, dialectische gedragstherapie, functioneel Analytische psychotherapie
Binnen aandachtgerichte therapie gaan we dus niet proberen controle te krijgen over onze gedachten. We leren op een niet-oordelende, milde manier met open aandacht onze gewaarwordingen (gedachten en gevoelens) waar te nemen en te aanvaarden. Door duidelijk te zien wat er gebeurt, verruimen we onze keuzemogelijkheden en op die manier ons gedragsrepertoir. We stoppen met reflexmatig te handelen op een stimulus en leren een onderscheid te maken tussen wat we kunnen aanvaarden en wat we kunnen veranderen.
Mindfulness is een zinvolle toevoeging aan gedragstherapie of iedere andere therapie. Het kan ook helpend zijn bij cliënten met chronische klachten. Door het accepteren van bepaalde vormen van lijden, zal de strijd afnemen en het lijden een andere vorm aannemen.